Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής - Ο γίγαντας της καρδιακής προσευχής

Ημερομηνία Εορτής: 16 Αυγούστου

Τύπος Εορτής: Σταθερή. Εορτάζει στις 16 Αυγούστου εκάστου έτους

1897 μ.Χ. - 1959 μ.Χ.

Βιογραφία

Ἡσυχίαν φιλῶν, Ἰωσήφ, καὶ νῆψιν

εὐχὴν εἰργάσω ἐν Ἄθωνι ἀόκνως.

Ο Άγιος Ιωσήφ ο Ησυχαστής γεννήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 1897 μ.Χ. στο χωριό Λεύκες της Πάρου. Η Πάρος είναι ένα μικρό και ήρεμο νησί των Κυκλάδων. Στα χρόνια που γεννήθηκε, οι αξίες που χαρακτηρίζουν την ευγένεια του ανθρώπου έναντι των άλλων δημιουργημάτων ήταν ακόμη πολύ ισχυρές, όπως και στην δική του φτωχή κατα τα άλλα οικογένεια. Ήταν το τέταρτο παιδί από τα εφτά της πολύτεκνης οικογένειας του ευσεβούς ζεύγους Γεωργίου και Μαρίας Κότη. Οι γονείς του αναγκάζονταν να εργάζονται πολύ για να συντηρήσουν την οικογένειά τους. Ο πατέρας του πέθανε πολύ νωρίς. Η μητέρα του Μαρία ανέλαβε την προστασία όλης της οικογένειας. Τελείωσε τη Β Δημοτικού, ώστε μόλις είχε τη δυνατότητα απλώς να διαβάζει και να γράφει χωρίς σωστό συντακτικό και με πολλά ορθογραφικά λάθη. Η μητέρα του ήταν ευλογημένη ψυχή και είχε απλότητα και ακεραιότητα χαρακτήρος και πήγαινε πολύ συχνά στην Εκκλησία για να λειτουργηθεί, αλλά και για να περιποιηθεί τον Ιερό ναό. 

Όταν ο μικρός Φραγκίσκος - αυτό ήταν το κοσμικό όνομα του Οσίου Ιωσήφ - έφυγε για να γίνει μοναχός η μητέρα του είπε στους συγγενείς της:

«Το γνώριζα πως θα γίνει μοναχός από τη γέννησή του. Όταν γέννησα τον Φραγκίσκο μου και ήμουνα ακόμη στο κρεββάτι με το μωρό δίπλα φασκιωμένο, είδα να ανοίγει η στέγη του σπιτιού και ένας φτερωτός και πολύ ωραίος νέος, που μόλις μπορούσα να τον αντικρύσω από την πολλή λάμψη του, κατέβηκε και στάθηκε πλάι στο μωρό μου και άρχιζε να το σκεπάζει με σκοπό να το πάρει. Όταν εγώ διαμαρτυρήθηκα λέγοντας, "Τι κάνεις καλέ; θα πάρεις το μωρό μου;" Εκείνος επέμενε ότι για τον σκοπό αυτό ήρθε και αυτή είναι η απόφαση. Και για να με βεβαιώσει, μάλιστα μου έδειξε σε ένα σημειωματάριο γραμμένη μια εντολή, ότι πρέπει οπωσδήποτε να πάρει το μικρό. Όταν αντιστάθηκα, ο Άγγελος μου έδωσε ένα πολύτιμο κόσμημα σε σχήμα σταυρού και μου πήρε το μωρό. Από τότε πίστευα, έλεγε η μητέρα του Μαρία, ότι κάποτε ο Φραγκίσκος θα ακολουθούσε το Χριστό».

Ο Όσιος ως την εφηβική του ηλικία παρέμεινε στο χωριό του και βοηθούσε τη μητέρα του στις διάφορες εργασίες του σπιτιού. Μετά, σε ηλικία 15 ετών, έφυγε για τον Πειραιά, όπου εργαζόταν ως μικροέμπορος για να στηρίξει την οικογένειά του οικονομικώς. Στην ηλικία των 23 ετών κέντρο της εργασίας του ήταν η Αθήνα. Ήταν πολύ δραστήριος, αλλά απέφευγε την πονηρία και την αδικία. Αγαπούσε να εργάζεται και δεν σταματούσε καθόλου στις ώρες που επέτρεπε το πρόγραμμα. Το εργόχειρό του τότε ήταν σταυρουδάκια σκαλιστά, τα οποία σκάλιζε με μεγάλη ευχέρεια και ταχύτητα.

Όνειρο - Αποκάλυψη

Τότε άρχισε να μελετά τα πατερικά βιβλία. Μεγάλο ενθουσιασμό προκαλούσαν στον Άγιο οι βίοι των μεγάλων ασκητών. Την απόφασή του για τον μοναχισμό την πήρε ύστερα από το ακόλουθο όραμα: «Ένα βράδυ είδα στον ύπνο μου ότι περνούσα έξω από τα ανάκτορα και αμέσως με πήραν δύο αξιωματικοί της ανακτορικής φρουράς και με ανέβασαν στο παλάτι. Δεν κατάλαβα τον λόγο και για τούτο διαμαρτυρήθηκα. Τότε μου αποκρίθηκαν με καλοσύνη να μη φοβούμαι, αλλά να ανέβω, γιατί είναι θέλημα του Βασιλέως. Ανεβήκαμε σε ένα πολύ υπέροχο ανάκτορο, ανώτερο από κάθε επίγειο, μου φόρεσαν μια ολόλευκη και πολύτιμη στολή και μου είπαν: "από εδώ και εμπρός θα υπηρετείς εδώ". Και μετά με πήγαν να προσκυνήσω τον Βασιλέα.  Ξύπνησα αμέσως και αυτά που είδα και άκουσα χαράχθηκαν τόσο πολύ μέσα μου, ώστε δεν μπορούσα να κάνω ή να σκεφθώ τίποτα άλλο. Σταμάτησα τις εργασίες μου και έμεινα σκεπτικός. Άκουσα ζωντανά μέσα μου να επαναλαμβάνεται διαρκώς εκείνη η εντολή "από τώρα και εμπρός θα υπηρετείς εδώ". Όλη μου η κατάσταση εσωτερικά και εξωτερικά άλλαξε». (Γέροντος Ἰωσὴφ Βατοπαιδινοῦ, Ὁ Γέροντας Ἰωσὴφ ὁ Ἥσυχαστης, σελ. 39).

Έτσι πήρε την απόφαση και έφυγε για το Άγιο Όρος το 1921 μ.Χ και η καρδιά του αναζητούσε πνευματικό οδηγό, για να τον διδάξει την νοερά προσευχή. Αλλά ενώ έψαχνε σε βράχια, σπηλιές και οπές δεν βρήκε κανέναν. Ο πρώτος του σταθμός ήταν τα Κατουνάκια. Εκεί ζούσε ο Άγιος Δανιήλ ο Κατουνακιώτης, ο ιδρυτής της αδελφότητας των Δανιηλαίων. Από τον Γέροντα Δανιήλ, ο οποίος ήταν ευλαβής και συνετός άνθρωπος, έλαβε μεγάλη βοήθεια. Δεν έμεινε όμως μαζί του, διότι αγαπούσε την αυστηρότερη ησυχαστική ζωή. Ο Γέρων Δανιήλ βλέποντας την επιθυμία του Γέροντα Ιωσήφ για κάτι υψηλότερο, αποφάσισε να δώσει την ευλογία να πηγαίνει σε μια κοντινή σπηλιά και μόνος του εκεί να λέει την ευχή, και να έρχεται να τον συμβουλεύει στα πνευματικά. Ο Γέρων Δανιήλ του είπε να ζήσει έτσι, έως ότου βρισκόταν ένας συνασκητής ο οποίος θα τον συνόδευε στον ασκητικό αγώνα και έτσι θα απέφευγε την πλάνη.

Μια μέρα αφού πέρασε πολλούς πειρασμούς, του δόθηκε η θεωρία του Ακτίστου Φωτός και απέκτησε αδιάλλειπτη ευχή. Από εκείνη τη στιγμή μέχρι το τέλος της ζωής του, η προσευχή δεν σταμάτησε να λέγεται μέσα στην καρδιά του. Είχε πολλές πνευματικές αποκαλύψεις και έζησε πολλές πνευματικές καταστάσεις.

Έλεγε ο Άγιος Ιωσήφ:«Θὰ κουρασθήτε πολὺ ἐὰν δὲν κατανοήσετε ὅτι ἡ εὐχὴ πρέπει νὰ λέγεται μὲ προσοχή καὶ νήψι νοῦ, θὰ εἶναι χαμένος χρόνος δίχως καρπό. Θὰ διαχέεται ὁ νοῦς καὶ ἡ ἐνέργεια τῆς ψυχῆς σας σὲ προσωρινὰ καὶ κενόδοξα πράγματα, θὰ εἶναι σὰν νερὸ ποὺ δὲν ἔχει χρήση ἀλλὰ χύνεται στοὺς δρόμους.»

Οι υπερφυσικοί αγώνες και η νίκη

Σε ένα πανηγύρι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος στην κορυφή του Άθωνα, γνώρισε τον Γέροντα Αρσένιο που του τον έστειλε ο Γέροντας Δανιήλ. Έκτοτε ο π. Αρσένιος έγινε ο μόνιμος συνασκητής του και δεν χώρισαν ποτέ πλέον. Αφού λοιπόν συμφώνησαν να αγωνιστούν μαζί, ζήτησαν τη συμβουλή του Γέροντα Δανιήλ Κατουνακιώτη, για το που να μείνουν και πως να αγωνίζονται. Και αυτός πολύ σοφά τους σύστησε να υποταχθούν σε κάποιον γέροντα ενάρετο, ακόμη και αν είναι πολύ απλός, να πάρουν την ευχή του και μετά την κοίμησή του να αγωνιστούν όπως τους αρέσει. Πράγματι έμειναν και έζησαν κοντά στους Γέροντες Εφραίμ και Ιωσήφ. 

Η ασκητική ζωή εξωτερικά είναι μία μονοτονία, όμως μέσα στο πρόγραμμα αυτό, στην λιτή ζωή και στην ησυχία ο άνθρωπος ενδοσκοπεί, παρακολουθεί τον εσωτερικό του κόσμο, με την δύναμη του φωτός της προσευχής ελέγχει όλες τις σκέψεις και τις ενέργειες που αυτές μεταφέρουν. Χωρίς τη δύναμη της Χάριτος του Θεού και την συνεργασία με την Θεία Χάρη δεν μπορεί να κάνει τίποτε αγαθό.

Όταν η Θεία Χάρις θέλει να αναδείξει κάποιον στο πνευματικό αξίωμα του διδασκάλου και του Πατέρα, τον περνά μέσα από διάφορες δοκιμασίες. Για την απόκτηση των παραπάνω χαρισμάτων χρειάζεται υπομονή, επιμονή, κόπος, θλίψη και έντονος αγώνας. Ο αγώνας αυτός στην ζωή των ασκητών αλλά και των συνειδητών χριστιανών ονομάζεται και είναι σταυρός, δηλαδή σαν την εσταυρωμένη ζωή του Κυρίου.

Στο μεταξύ στα Κατουνάκια, όταν κοιμήθηκε ο ένας από τους Γέροντες, ο Γέροντας Ιωσήφ, ο Γέροντας Εφραίμ αποφάσισε, βλέποντας τον αγώνα του Φαγκίσκου, όταν ήταν έτοιμος να λάβει την μοναχική αγγελική κουρά. Το Σάββατο 31 Αυγούστου 1925 μ.Χ., την ημέρα της καταθέσεως της Τιμίας Ζώνης της Παναγίας μας, ο Φραγκίσκος έγινε μοναχός στο σπήλαιο του Αγίου Αθανασίου του Αθωνίτου με το όνομα Ιωσήφ, του Γέροντός του. Μεγάλες δοκιμασίες από το εργόχειρο και κάποιες συνήθειες των περιοίκων μοναχών ανάγκασαν τον Γέροντα Εφραίμ και τους δύο υποτακτικούς Ιωσήφ και Αρσένιο να ανέβουν ψηλότερα στην περιοχή του Αγίου Βασιλείου. Οι δυσκολίες λόγω της ακτημοσύνης ήταν απερίγραπτες και εκεί αναγκάστηκαν να φτιάξουν ένα μικρό καλυβάκι διαμονής με απερίγραπτους κόπους. Εκεί αργότερα σε βαθιά γεράματα πέθανε και ο Γέροντας Εφραίμ, ενώ για τον Γέροντα Ιωσήφ και π. Αρσένιο ξεκίνησαν οι μεγάλοι πνευματικοί αγώνες. Η άσκησή τους ήταν η νηστεία, η αγρυπνία και η προσευχή. Κυριότερο όμως έργο αποτελούσε γι αυτούς η νήψη και ο εγκλεισμός του νοός στην καρδιά. 

Η κύρια συνοδεία του ήταν πέντε μοναχοί, ο π. Αρσένιος ο συνασκητής του, ο π. Αθανάσιος ο κατά σάρκα αδελφός του, ο π. Ιωσήφ από την Κύπρο, ο μετέπειτα Γέροντας Ιωσήφ της Μονής Βατοπαιδίου, ο π. Εφραίμ, ο μετέπειτα ηγούμενος της Ιεράς Μονής Φιλοθέου και ιδρυτής πολλών μονών (33 τον αριθμό) στην Ελλάδα, Αμερική και Καναδά και ο π. Χαράλαμπος, ο μετέπειτα Γέροντας της Μονής Διονυσίου. Επίσης υπό την καθοδήγησή του ήταν και ο παπά Εφραίμ ο Κατουνακιώτης ο οποίος οδηγήθηκε από τον Θεό στον Γέροντα Ιωσήφ για να ωφεληθεί πνευματικά καθώς ανήκε σε άλλον Γέροντα.

Το όραμα του δοξασμένου στρατηγού 

Ο Γέροντας Ιωσήφ πριν ξεκινήσει τον ασκητικό του αγώνα είχε πόθο να ζήσει μία πολύ πνευματική ζωή, και δεν υπολόγιζε κόπους πνευματικούς, νηστείες και θλίψεις, υπομονή στην προσευχή και ό,τι άλλο χρειαζόταν για να πετύχει το σκοπό του. Έτσι προσευχόμενος στο μικρό καλύβι του στον Άγιο Βασίλειο μέσα στην ησυχία της ερημιάς και της νύχτας, το άκτιστο φως της Θείας Χάριτος αυξήθηκε υπερβολικά μέσα του με άπειρη γλυκύτητα και ξαφνικά εμφανίστηκαν μπροστά του ένα τάγμα μοναχών σαν παράταξη και απέναντί τους πάλι σαν είδος στρατού πολλοί μαύροι εξαγριωμένοι με άσχημη όψη και διάθεση. Τον πλησίασε ένας δοξασμένος από θεϊκό φως στρατηγός και του είπε: «Επιθυμείς να πολεμήσεις στην πρώτη γραμμή;» και ενώ ο Γέροντας του απάντησε ναι, χαρούμενα και με γενναιότητα, οδηγήθηκε τελείως μπροστά όπου ήταν ένας ή δύο μοναχοί ενώ ταυτόχρονα του μιλούσε ο οδηγός του και του είπε: «όποιος θέλει να πολεμήσει ανδρεία με αυτούς τους σκοτεινούς δεν τον εμποδίζω αλλά τον βοηθώ». 

Οκτώ χρόνια ακόμη αγωνίστηκε σκληρά εναντίον κάθε δαίμονος και κυρίως αυτού που προκαλεί την ανηθικότητα και την πορνεία. Στο διάστημα αυτό, ο αγώνας ήταν εξαντλητικός, κοιμόταν λίγο σε ένα είδος καρέκλας και δεν ξάπλωνε, νήστευε και προσευχόταν αδιάλειπτα, όταν έφθανε σε υπερβολική κόπωση και θλίψη τον παρηγορούσε η Χάρις του Θεού. Ο ίδιος στηρίζοντας αργότερα τα πνευματικά του παιδιά διηγούταν πολλές από αυτές τις θεϊκές παρηγοριές.

Στο διάστημα αυτό γνώρισε έναν πολύ ενάρετο ασκητή τον Γέροντα Δανιήλ που έμενε στο κάθισμα του Αγίου Πέτρου μετά από την ερημική και πανέμορφη περιοχή των Κρύων Νερών.

Στον Άγιο Βασίλειο έγινε γνωστός πλέον ο Γέροντας Ιωσήφ και πολλοί τον επισκέπτονταν για συμβουλές, έτσι ενοχλούμενος στην ησυχία του αναζητούσε άλλο χώρο ησυχαστικό και δύσβατο, κρυμμένο από τους πολλούς. Δεν άργησε να ανακαλύψει τις σπηλιές στη Μικρά Αγία Άννα. Ήταν τόπος στενός και δύσβατος. Ο χώρος για να κτιστεί ένα μικρό πήλινο καλυβάκι, όπως συνήθιζαν, ήταν σχεδόν ακατάλληλος.

Όλη τους η περιουσία ήταν λίγα βιβλία και τα ρούχα που φορούσαν. Μετακόμισαν εκεί τον Ιανουάριο του 1938 μ.Χ. Οι κόποι, οι παρατεταμένες νηστείες και αγρυπνίες κατέβαλαν πλέον το σώμα του Γέροντα. Αναγκάστηκαν και έκτισαν μια μικρή πόρτα στους βράχους που ήταν η μοναδική φυσική είσοδος, λίγο μετά έκτισαν κάτω από τη σπηλιά ένα μεγαλύτερο καλύβι με ξύλα, βέργες και πηλό, το οποίο διαίρεσαν σε τρία πολύ μικρά δωμάτια. Ήταν δε τόσο μικρό που με κόπο μπορούσε να εξυπηρετηθεί άνθρωπος περιορισμένων απαιτήσεων, και αντί πόρτας χρησιμοποιούσαν παράθυρο. 

Για εννέα χρόνια στην συνοδεία τους στη Μικρά Αγία Άννα ήταν μόνοι οι δυο τους ο Γέροντας Ιωσήφ, ο π. Αρσένιος και ο εφημέριος που έμενε μαζί τους μία ή δύο φορές την εβδομάδα για την Θεία Λειτουργία. Ο εφημέριος αυτός, ενάρετος ιερομόναχος, ήταν ο μετέπειτα πολύ γνωστός στο Άγιον Όρος π. Εφραίμ Κατουνακιώτης. 

Η επιθυμία να μην έχουν απολύτως τίποτε εκτός από τα πιο αναγκαία ξεκινούσε από τον πόθο της αγάπης του Θεού ώστε τίποτε να μην ενοχλεί την γαλήνια και καθαρή προσευχή τους, τίποτε να μη διασπά την προσοχή τους. Ο νους ανάλαφρος να αντιμετωπίζει τις εχθρικές προσβολές, να ζει μέσα σε απερίγραπτη εσωτερική και εξωτερική ησυχία, να ενώνεται ακατάληπτα σε θείους έρωτες με το Πνεύμα το Άγιο του Θεού.

Η αιτία που ο άνθρωπος θεωρεί την αμαρτία ως αγαθό είναι η ηδονή. Μέσα στην ασκητική ζωή, της Ορθοδοξίας, οι ασκητές δεν ήταν άνθρωποι οι οποίοι μισούσαν το σώμα τους, αλλά με τη νηστεία και τον κόπο νικούσαν τα πάθη που προκαλούν οι ηδονές του σώματος, ενώ με την σιωπή και την ταπείνωση νικούσαν τον εγωισμό και την υψηλοφροσύνη, με την συνεργασία πάντοτε της Θείας Χάριτος. Έτσι επιδίδονταν σε αγώνες φιλοπονίας, ησυχίας, σιωπής και προσευχής με σκοπό να φθάσουν στην ένωση με τον Θεό και την τέλεια αγάπη.

Η συνάντηση με τον Γέροντα Ιωσήφ τον Βατοπαιδινό

Το 1947 μ.Χ. και ενώ ο Γέροντας Ιωσήφ συνεχίζει την σκληρή και αυστηρή ασκητική του ζωή, δέχτηκε στη συνοδεία του μετά από προσευχή, τον Γέροντα Ιωσήφ από την Ιερά Μονή Βατοπαιδίου. Όταν προσέγγισε τον Γέροντα Ιωσήφ, εκείνος δεν τον δέχτηκε σαν μαθητή του, όμως παρακαλώντας τον επίμονα απέσπασε στο τέλος την υπόσχεση ότι θα προσευχόταν ο Γέροντας και θα του απαντούσε τελικά μετά από θεϊκό φωτισμό και πληροφορία. Ο ίδιος ο Γέροντας Ιωσήφ ο Βατοπαιδινός στον εκτενή βίο που είχε συγγράψει για τον Γέροντά του αναφέρει: «Όταν την επόμενη μέρα, μετά από εναγώνια αναμονή, άκουσα την συγκατάθεση του Γέροντα ότι με δέχεται, άνοιγε για την ευτέλειά μου η νέα σελίδα της ταπεινής μου ζωής. Μόνον από τότε δεν είχα αμφιβολίες ή απορίες, αλλά με όλο το πλήρωμα της πληροφορίας και πίστεως εύρηκα αυτό που νοσταλγούσα και προγραμμάτιζα, που ήταν και το μακρινό μου όνειρο. Έμενα πια μόνιμα μαζί τους, όταν ο Γέροντας εγκατέλειψε το κελί του όπου έμενε και πήγε μακρύτερα, διακόσια μέτρα περίπου, σε άλλο κελλί που το είχα ετοιμάσει και έμενε εκεί μόνος του.

Το έτος 1938 μ.Χ. μαζί με τον π. Αρσένιο μετακόμισαν στις απόκρυμνες σπηλιές της Μικράς Αγίας Άννης. Σε ένα από τα σπήλαια αυτά υπήρχε και Εκκλησία του Τιμίου Προδρόμου. Διαμόρφωσαν εκεί τον χώρο, έκτισαν και μερικά κελλιά και παρέμειναν στο σπήλαιο αυτό έως και το έτος 1947 μ.Χ. 

Σε αυτό το ταπεινό σπήλαιο του Τιμίου Προδρόμου ασκήθηκαν και ετοιμάστηκαν τα πνευματικά του παιδιά και έγιναν έπειτα ηγούμενοι σε άλλα μοναστήρια. Στον Όσιο Ιωσήφ οφείλεται η πνευματική αναγέννηση και επάνδρωση έξι Ιερών Μονών του Αγίου Όρους και πολλών άλλων γυναικείων αδελφοτήτων στον Ελλαδικό χώρο.

Από το ταπεινό αυτό σπήλαιο ξεκίνησε ο Γέροντας Εφραίμ και ίδρυσε στον Καναδά και την Αμερική ιερούς Παρθενώνες, πνευματικά φυτώρια απ' όπου μεταφυτεύεται και εξαπλώνεται το Ορθόδοξο Πνεύμα, το φως του Χριστού στον απόδημο Ελληνισμό, αλλά και στα πέρατα του κόσμου. 

Η αρετή έχει κόπο να την αποκτήσει κανείς. Αλλά όταν την αποκτήσει και την ευωδία της δεν μπορεί να συγκρατήσει. Το Ορθόδοξο ασκητικό Πνεύμα μπορεί να αναμορφώσει τον κόσμο και να αναπλάσει τον άνθρωπο που σήμερα έχασε τον δρόμο του, τον προορισμό του και υποφέρει πολύ.

Το έτος 1951 μ.Χ. μεταφέρθηκε στην Νέα Σκήτη, στην καλύβα του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, όπου παρέμεινε έως την κοίμηση του που συνέβη την 15ην Αυγούστου 1959 μ.Χ., εορτή της Κοιμήσεως της Θεοτόκου.

Η μέρα της κοιμήσεώς του από τον Γέροντα Εφραίμ

Τα περί της κοιμήσεώς του τα περιγράφει πολύ γλαφυρά ο Γέροντας Εφραίμ στο βιβλίο «Προθύμως Ἀνάβαινε», το οποίον είναι έκδοση της Ιεράς Μονής Φιλοθέου:

««Ἡ ἀγάπη του πρὸς τὴν Παναγίαν μας εἶναι ἀνωτέρα πάσης περιγραφῆς. Μόνον ποὺ ἀνέφερε τὸ ὄνομά της τὰ μάτια του ἔτρεχαν. Τὴν παρακαλοῦσε ἀπὸ καιρόν, νὰ τὸν πάρη, νὰ ξεκουρασθῆ. Καὶ τὸν εἰσήκουσεν ἡ Παντάνασσα. Τὸν ἐπληροφόρησε ἕνα μήνα πρὶν διὰ τὴν ἀναχώρησίν του. Μὲ ἐκάλεσε τότε ὁ Γέροντας καὶ μοῦ ὑπέδειξε τί νὰ ἑτοιμάσωμε. Ἐπεριμέναμε.

Τὴν παραμονὴν τῆς κοιμήσεώς του -14 Αὐγούστου 1959- ἐπέρασε νὰ τὸν ἴδη ὁ κ. Σχοινᾶς ἀπὸ τὸν Βόλον· ἦσαν γνώριμοι πολύ.

- Τί κάμετε, τοῦ λέγει, πῶς ἔχει ἡ ὑγεία σας;

- Αὔριον, Σωτήρη, ἀναχωρῶ διὰ τὴν αἰώνιαν πατρίδα. Ὅταν ἀκούσῃς τὶς καμπάνες, νὰ ἐνθυμηθῆς τὸν λόγον μου.

Τὸ βράδυ εἰς τὴν ἀγρυπνίαν τῆς Κοιμήσεως τῆς Παναγίας μας ὁ Γέροντας συνέψαλλε ὅσον ἠδύνατο μὲ τοὺς πατέρας. Εἰς τὴν Θείαν Λειτουργίαν τὴν ὥραν ποὺ ἐκοινώνησε τὰ Ἄχραντα Μυστήρια εἶπε· «ἐφόδιον ζωῆς αἰωνίου».

Ξημέρωσε 15η Αὐγούστου. Ὁ Γέροντας κάθεται στὴν μαρτυρική του πολυθρόνα στὴν αὐλὴ τοῦ ἡσυχαστηρίου μας. Περιμένει τὴν ὥραν καὶ τὴν στιγμήν. Εἶναι σίγουρος διὰ τὴν πληροφορίαν ποὺ τοῦ εἶχε δώσει ἡ Παναγία μας, ἀλλὰ βλέποντας τὴν ὥραν νὰ περνᾶ καὶ τὸν ἥλιον νὰ ἀνεβαίνη τοῦ ἔρχεται κάτι ὡσὰν στενοχώρια, ὡσὰν ἀγωνία διὰ τὴν βραδύτητα.

Εἶναι ἡ τελευταία ἐπίσκεψις τοῦ πονηροῦ. Μὲ φωνάζει καὶ μοῦ λέγει: «Παιδί μου, γιατί ἀργεῖ ὁ Θεὸς νὰ μὲ πάρη; Ὁ ἥλιος ἀνεβαίνει καὶ ἐγὼ ἀκόμη εἶμαι ἐδῶ!». Βλέποντας ἐγὼ τὸν Γέροντά μου νὰ λυπῆται καὶ σχεδὸν νὰ ἀδημονῇ, τοῦ λέγω μὲ θάρρος: «Γέροντα μὴ στενοχωρῆστε, τώρα ἐμεῖς θὰ κάνωμε εὐχὴ καὶ θὰ φύγετε».

Ἐσταμάτησαν τὰ δάκρυά του. Οἱ πατέρες, ὁ καθένας τὸ κομποσχοίνι του καὶ ἔντονον τὴν εὐχήν. Δὲν ἐπέρασε ἕνα τέταρτο καὶ μοῦ λέγει: «Κάλεσε τοὺς πατέρες νὰ βάλουν μετάνοιαν, διότι φεύγω». Ἐβάλαμε τὴν τελευταίαν μετάνοιαν. Ἔπειτα ἀπὸ λίγο ἐσήκωσε τὰ μάτια του ὑψηλὰ καὶ ἔβλεπε ἐπιμόνως ἐπὶ δυὸ λεπτὰ περίπου. Κατόπιν γυρίζει καὶ πλήρης νηφαλιότητος καὶ ἀνεκφράστου ψυχικοῦ θάμβους μᾶς λέγει:

«Ὅλα ἐτελείωσαν, φεύγω, ἀναχωρῶ, εὐλογεῖτε!» Καὶ μὲ τὶς τελευταῖες λέξεις ἔγειρε τὸ κεφάλι του δεξιά, ἀνοιγόκλεισε δυὸ τρεῖς φορὲς ἤρεμα τὸ στόμα καὶ τὰ μάτια, καὶ αὐτὸ ἦταν. Παρέδωκε τὴν ψυχήν του εἰς χεῖρας Ἐκείνου, τὸν ὁποῖον ἐπόθησε καὶ ἐδούλευσεν ἐκ νεότητος.

Θάνατος ὄντως ὁσιακός. Εἰς ἡμᾶς ἐσκόρπισε ἀναστάσιμον αἴσθησιν. Ἐμπροστά μας εἴχαμε νεκρὸν καὶ ἥρμοζε πένθος, ὅμως μέσα μας ἐζούσαμε ἀνάστασιν. Καὶ τοῦτο τὸ αἴσθημα δὲν ἔλειψε πλέον· μὲ αὐτὸ συνοδεύεται ἔκτοτε ἡ ἐνθύμησις τοῦ ἀειμνήστου ἁγίου Γέροντος».

Ἡ διδασκαλία του περιέχεται εἰς ἑξηνταπέντε ἐπιστολάς, τὰς ὁποίας ἔχει ἐκδόσει ἡ Ἱερὰ Μονὴ Φιλοθέου. Εἰς αὐτὰς φαίνεται καθαρά, ὅτι εἶναι συνεχιστὴς καὶ ἐκφραστὴς ὅλης τῆς νηπτικῆς παραδόσεως.

Ὁ ἐμπειρικὸς τρόπος τῆς ζωῆς του ἔδειξε ἐφηρμοσμένην ὅλην τὴν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ. Τὰ κύματα τῆς θείας χάριτος πλημμύριζαν τὴν ψυχήν του καὶ ὁ νοῦς του ἡρπάζετο εἰς θεωρίαν. Ἦτο κάτοχος τοῦ ἀκτίστου φωτὸς καὶ ἄριστος διδάσκαλος τῆς νοερᾶς προσευχῆς.

Ὅλος ὁ βίος του εἶναι ἕνα πνευματικὸν συναξάρι ποὺ θυμίζει τοὺς παλαιοὺς ἀσκητὰς τῆς ἐρήμου. Τοὺς ἀγώνας του μὲ τὰ δαιμόνια οὔτε νὰ τοὺς ἀκούσῃ κανεὶς δὲν τολμᾶ σήμερα. Ἦταν ἀνδρεῖος πολεμιστὴς ἐναντίον τῶν παθῶν καὶ ἐβίαζε τὸν ἑαυτόν του εἰς ἀφάνταστον βαθμόν. Ἀπέκτησε πολλὴν καθαρότητα καὶ ἁγνότητα ψυχῆς καὶ σώματος καὶ εἶχε ὡς παράδειγμα πάντα τὴν Παναγία μας. Ἔγραφε σὲ μία ἐπιστολή: «Δὲν ἠμπορῶ νὰ σᾶς περιγράψω πόσον ἀρέσκει ἡ Παναγία μας τὴν σωφροσύνην καὶ τὴν καθαρότητα. Ἐπειδὴ Αὐτὴ εἶναι ἡ μόνη ἁγνὴ Παρθένος, δι᾿ αὐτὸ καὶ ὅλους τοιούτους θέλει καὶ ἀγαπᾶ».

Ὁ ἀείμνηστος Γέρων Ἰωσὴφ ἐπέρασε ὅλα τὰ στάδια τῆς πνευματικῆς πορείας τοῦ ἀνθρώπου, δηλαδὴ τῆς καθάρσεως, τοῦ φωτισμοῦ καὶ τῆς τελειώσεως. Ἐγνώρισε ὅλα τὰ θεῖα χαρίσματα αὐτῶν τῶν καταστάσεων.

Ἔγινε ἔμπειρος πνευματικὸς ὁδηγός, διακριτικὸς καὶ ἀπλανὴς ὁδηγὸς τῆς πνευματικῆς ζωῆς· δι᾿ αὐτὸ ἔγραφε: «ἀναγκάζομαι νὰ ἀνοίγω τοὺς αὔλακας εἰς τὸν κόσμον· καθότι ὑπάρχει ἐλπὶς νὰ δεχθοῦν τὸν λόγον ψυχαὶ καθαραὶ καὶ εἰς ἐμὲ νὰ γίνῃ ὠφέλεια ὁ μισθὸς τῆς ἀγάπης. Λοιπὸν ἀκούσατέ μου τοὺς λόγους, χαρίσατέ μου τὰς ἀκοάς...». Ἡ ζωή του καὶ ἡ διδασκαλία του εἶναι μιὰ ὀρθόδοξη ἐμπειρικὴ θεολογία.

Ἀπὸ πνευματικὴν ὑπακοὴν εἰς τὸν ἅγιον αὐτὸν Γέροντα, τὸν παπποῦν μας, ὀφείλομεν νὰ ἐκτελοῦμεν τὶς συμβουλές του, διὰ νὰ συνεχίζεται καὶ σήμερα ἡ νηπτικὴ καὶ ἡσυχαστικὴ παράδοσις εἰς τὸ Ἅγιον Ὄρος καὶ νὰ εὐαρεστῆται καὶ ἡ Ὑπεραγία Θεοτόκος, τῆς ὁποίας τὸ περιβόλι ὡς ἀνάξιοι κατοικοῦμεν.

Νὰ ἔχωμεν τὴν εὐχὴν τοῦ μακαριστοῦ Γέροντος Ἰωσήφ.

Η Αγιοκατάταξη του Αγίου Ιωσήφ του Ησυχαστή έγινε από το Οικουμενικό Πατριαρχείο στις 20 Οκτωβρίου 2019 μ.Χ.

Η παρακαταθήκη του Αγίου Ιωσήφ έχει μεταλαμπαδευτεί στους υποτακτικούς του, τα τέκνα του, που έχουν επαναφέρει την Ορθοδοξη Παράδοση του Ησυχασμού, της νοεράς ευχής και της νήψεως στο Άγιον Όρος. Αλλά έφεραν τον Αθωνίτικο μοναχισμό και στις ΗΠΑ και Καναδά και ωφελούν πολλούς ανθρώπους Ορθόδοξους με τις διδασκαλίες τους. Τα πνευματικά εγγόνια και τέκνα του Αγίου Ιωσήφ, επικαλούνται τον παππού για να τους βοηθήσει στον πνευματικό τους αγώνα, και εκείνος στεκόμενος έμπροσθεν του Θρόνου του Θεού μεσιτεύει και προστατεύει όλους όσους που του ζητούν βοήθεια.

Λειτουργικά Κείμενα

Ἀπολυτίκιον

Ἦχος πλ. α ́. Τὸν συνάναρχον Λόγον.

Τὴν ψυχὴν ἐκκαθάρας συντόνοις σκάμμασι, σκληραγωγίᾳ, νηστείᾳ, ἀδιαλείπτῳ εὐχῇ, ἀγρυπνίᾳ καὶ πεντάδος τῶν αἰσθήσεων θεοφρουρήτῳ φυλακῇ ἄρτι, μάκαρ Ἰωσήφ, ἀπῆλθες Χριστῷ συνεῖναι, Ὃν δυσωπεῖς ὑπὲρ πάντων, Ἡσυχαστά, νῦν εὐφημούντων σε.

Έτερον Ἀπολυτίκιον

Ἦχος α ́. Τῆς ἐρήμου πολίτης.

Ἡσυχίαν φιλοῦντα, προσευχὴν ἀδιάλειπτον, σιωπήν, ἀμεριμνισίαν, νῆψιν καὶ κακοπάθειαν τιμήσωμενθεόπνουν Ἰωσήφ, ὡς Ἄθωνος νεόφωτον φανόν, καὶ ἀλείπτην μονοτρόπων πρὸς Φωτοδότου θέαν ἀνακράζοντες· Δόξα, τῷ σὲ δοξάσαντι Χριστῷ, δόξα, τῷ σὲ στεφανώσαντι ,δόξα τῷ δεδωκότι σοι ἡμῖν πρέσβυν ἀκοίμητον.

Απολυτίκιον Αγίου Ιωσήφ Ησυχαστού

Ὡς ἐρήμου πολίτης καὶ τῆς νήψεως πρόμαχος, μύστις θεωρίας ἐγένου, Ἰωσὴφ καὶ τῆς πράξεως, νηστείᾳ ἀγρυπνίᾳ προσευχῇ, οὐράνια χαρίσματα λαβών. Ὅθεν πρέσβευε τῷ Κυρίῳ ὑπὲρ ἡμῶν, τῶν πίστει κραυγαζόντων σοι· Δόξα τῷ φῶς ἐλλάμψαντι ἐν σοί, δόξα τῷ σὲ στεφανώσαντι, δόξα τῷ σὲ θεώσαντι Χριστῷ καὶ ἁγιάσαντι

Κοντάκιον

Ἦχος πλ. δ ́. Τῇ Ὑπερμάχῳ.

Τὸν σπηλαιώτην Ἰωσὴφ ἐγκωμιάσωμεν, Ἡσυχαστὴν ὡς ἀφανῆ καὶ ταπεινόφρονα, ἐργασάμενον ἐν ὄρει εὐχὴν τοῦ Ἄθω νοερὰν ἀδιαλείπτως καὶ γενόμενον μονοτρόπων ὑφηγήτορα πρὸς θέωσιν πόθῳ ψάλλοντες· Χαίροις, Πάτερ ἰσάγγελε.

Μεγαλυνάριον

Χαίροις, νήσου Πάρου σεπτὸς βλαστός, χαίροις, ὄρους Ἄθω ἐνδιαίτημα, Ἰωσήφ, χαίροις, ὑφηγῆτορ διαγωγῆς ἀμέμπτου, εὐχῆς ἀδιαλείπτου, μάκαρ, καὶ νήψεως.

Ὁ Οἶκος

Ἄγγελος ἐν τῷ Ἄθῳ,Ἰωσήφ, ἀνεδείχθης, σεπτὲ Ἡσυχαστά, φωτοφόρος, κατὰμέθεξιν ὁ θεωθείς, ταπεινοφροσύνης, προσευχῆς, νήψεως καὶ ἀκτησίας κόσμημα· διό σοι ἐν χορῷ βοῶμεν·

Χαῖρε, Λευκῶν τῶν ἐν Πάρῳ γόνος·

χαῖρε, ἠθῶν τῶν ἀμέμπτων φάρος.

Χαῖρε, δυσπροσίτου σπηλαίου ὁ ἔνοικος·

χαῖρε, νυχθημέρου ἀγῶνος ὁ πρόβολος.

Χαῖρε, εὖχος ταπεινώσεως ἄκρας καὶ ὑπακοῆς·

χαῖρε, στῦλος ἀδιάσειστος ἐν Χριστῷ καινῆς ζωῆς.

Χαῖρε, ἀδιαλείπτου προσευχῆς ὁ ἐργάτης·

χαῖρε, τοῦ Ζωοδότου συμπαθείας ἐπαίτης.

Χαῖρε, βαλβὶς ἐνθέου ἀσκήσεως·

χαῖρε, πυξὶς ἀζύγων θεώσεως.

Χαῖρε, Χριστὸν ἀρεταῖς ὁ εὐφράνας·

χαῖρε, ἐχθρὸν νοητὸν ὁ συντρίψας·

Χαίροις, Πάτερ ἰσάγγελε.

Κάθισμα

Ἦχος α΄. Τὸν τάφον Σου, Σωτήρ.

Μετὰ τὴν α’ Στιχολογίαν,

Θεόφρον Ἰωσήφ, ἐραστὰ ἡσυχίας, εὐχῇ, ὑπακοῇ, ἀγρυπνίᾳ καὶ νήψει τὸν δόλιχον ἤνυσας τῆς ἐνθέου ἀσκήσεως καὶ κατήντησας εἰς οὐρανίους σκηνώσεις συναγάλλεσθαι τοῖς ἀπ’ αἰῶνος ὁσίοις πατράσι τοῦ Ἄθωνος.

Έτερον Κάθισμα

Ἦχος δ΄. Ταχὺ προκατάλαβε.

Μετὰ τὴν β΄. Στιχολογίαν

Ἐκθύμως τιμῶμέν σε, θεοειδὲς Ἰωσήφ, τὸν καθαγιάσαντα δακρύων τοῖς ὀχετοῖς τὸ Ὄρος τὸ Ἅγιον, καὶ ἐποφθέντα ἄρτι στηλογράφημα θεῖον ἡσυχασμοῦ καὶ φάρον προσευχῆς ἀσιγήτου, πατέρων νηπτικῶν παμφαὲς ὄντως φρυκτώρημα.

Έτερον Κάθισμα

Ἦχος γ΄. Τὴν ὡραιότητα.

Μετὰ τὸν Πολυέλεον

Σκληραγωγούμενον καὶ ἡσυχάζοντα, νήφοντα μέλψωμεν θερμῶς εὐχόμενον καὶ θριαμβεύοντα ἐχθρὸν καμάτοις τοῖς νυχθημέροις, Ἰωσὴφ τὸ Ὅσιον, ἀσκητὴν ἐνθεώτατον ἄρτι ἁγιάσαντα ὄρος τὸ Ἁγιώνυμον ἐν ἄκρᾳ εὐλαβείᾳ βοῶντες· Χαῖρε, Πνευματοφόρε πάτερ.

Έτερον Κάθισμα

Ἦχος γ΄. Θείας πίστεως.

Ἡσυχάζοντα, κακοπαθοῦντα, κοπιάζοντα καὶ ἀγρυπνοῦντα, σιωπῶντα καὶ εὐχὴν ἐργαζόμενον τοῦ Ἰησοῦ, Ἰωσὴφ εὐφημήσωμεν, τὸν Σπηλαιώτην, ὡς Χάριτος σκήνωμα καὶ ἰσάγγελον τῷ ὄντι βροτὸν καυγάζοντες· Ὁσίων, χαῖρε, Ἄθωνος ὡράϊσμα.

Ἰδιόμελον ἐκ τῆς Λιτῆς

Ἦχος α΄.

Εὐφραίνεσθε φιλοσίων οἱ δῆμοι καὶ πανηγυρίσατε Ἁγιορεῖται πάντες συνελθόντες σήμερον τιμῆσαι τὴν μνήμην Ἰωσήφ, τοῦ νεαυγοῦς τῆς Ἐκκλησίας φωστῆρος, ἀστραπαῖς εὐχῆς ἀδιαλείπτου καὶ ἀγωγῆς ἰσαγγέλου φωτίσαντος τὰ σύμπαντα· οὗτος γὰρ ὡς ἄσαρκος πολιτευσάμενος καὶ εἰς ἀκρότητα καταντήσας ἀπαθείας καὶ νήψεως μετέστη πρὸς Ὃν ἠγάπησε Κύριον ἀσιγήτως πρεσβεύειν ὑπὲρ τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Έτερον Ἰδιόμελον ἐκ τῆς Λιτῆς

Ἦχος β΄.

Σεμνύνεται Πάρος, Ἰωσήφ, τοῖς σπαργάνοις σου καὶ μεγαλύνει Ἄθως τὴν ἐν αὐτῷ ἀσκητικήν σου πολιτείαν, Ἡσυχαστά, ὁ νυχθημερὸν νήφων καὶ εὐχόμενος· σὺν αὐτοῖς καὶ πάντες οἱ ζηλοῦντες τὰ σὰ κατορθώματα ὑμνοῦμεν τὴν πρὸς σεαυτὸν αὐστηρότητα καὶ τὴν πρὸς τοὺς προσιόντας σοι διδακτικότητα καὶ πατρότητα· καὶ νῦν τιμῶντες τὴν ἀεισέβαστον μνήμην σου τὰς θεοπειθεῖς λιτάς σου ἀπεκδεχόμεθα πρὸς ζωὴν τὴν αἰώνιον.

Έτερον Ἰδιόμελον ἐκ τῆς Λιτῆς

Ἦχος γ΄.

Κατουνακίων ἡ ἔρημος, Ἁγίου Βασιλείου ἡ δυσπρόσιτος Σκήτη, Μικρᾶς Ἁγίας Ἄννης τὸ σπήλαιον καὶ Νέας Σκήτεως ἡ τοῦ Εὐαγγελισμοῦ Καλύβη ὁμολογοῦσι τὰ ἀσκητικά σου κατορθώματα, Ἰωσὴφ ἀξιάγαστε· σὺν αὐτοῖς καὶ ἡμεῖς μεγαλύνοντές σε ὡς καταπατητὴν νοητῶν λεόντων καὶ δρακόντων τὰς εὐχάς σου αἰτούμεθα πρὸς σωτηρίαν τῶν ψυχῶν ἡμῶν.

Έτερον Ἰδιόμελον ἐκ τῆς Λιτῆς

Ἦχος δ΄.

Τὸν δι’ εὐχῆς καὶ σιωπῆς καὶ νήψεως φυλάξαντα νοὸς τὴν πεντάριθμον θυρίδα καὶ καθάραντα ἑαυτὸν πάσης χοϊκῆς συναφείας, Ἰωσήφ, τὸν ὁσιώτατον νηπτικὸν πατέρα, εὐφημήσωμεν ὡς ἀρετῆς καταγώγιον ἐν ἀγαλλιάσει λέγοντες· Ὁ μὴ εὐμοιρήσας λαβεῖν παιδείαν τὴν θύραθεν, ἀλλὰ ἐποφθεὶς Θεοῦ σοφίας δοχεῖον, σόφισον τοὺς ἀσόφους ἱκέτας σου πρὸς τῶν αἰωνίων ἀγαθῶν ἀναζήτησιν.

Αγιογραφιές / Φωτογραφίες

Πηγές

• Ορθόδοξος Συναξαριστής - saint.gr
• Μοναστηριακά - monastiriaka.gr
• Ιστοσελίδα Ιεράς Μονής Αγίου Αντωνίου του Μεγάλου - https://stanthonysmonastery.org/
• Ιστοσελίδα https://www.hristospanagia.gr/